მუხლი	ათასი ლარი
შემოსავლები
სულ, მათ შორის:	5510161.0
გადასახადები	4760000.0
გრანტები	444971.0
სხვა შემოსავლები	305190.0
ხარჯები
სულ, მათ შორის:	5251975.5
შრომის ანაზღაურება	1055731.6
საქონელი და მომსახურება	817349.1
კრედიტების მომსახურება	182796.9
სუბსიდიები	430635.7
გრანტები	686137.3
სოციალური უზრუნველყოფა	1374776.4
სხვა ხარჯები	704548.5
საოპერაციო სალდო	258185.5

[1] 2009 წლის საქართველოს ბიუჯეტი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო. http://www.mof.ge.

[2] 2009 წლის ნაერთი ბიუჯეტი 100% შესრულდა. ახალი ამბების სააგენტო,  2010 წლის 3 თებერვალი, 16:11 სთ. http://www.ghn.ge/news-7477.html.

[3] სტატისტიკური წელიწდეული – 2008. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო, სტატისტიკის დეპარტამენტი. თბილისი, 2009, 326 გვ.; 2009 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2008 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2007 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2006 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2005 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო. http://www.mof.ge.

[4] Human Development Report, Georgia 2000, text by Alexander G. Tvalchrelidze and Gabriel Labbate, United Nations Development Programme, “Poligraph Service” Publ., Tbilisi, 2000, 83p.

[5] ნ. თურნავა. ბიზნესის ლეგალიზაციის პრობლემები მაკროეკონომიკური მდგრადობის შენარჩუნების კონტექსტში.  სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის ბიულეტენი # 55, 2001, გვ. 39–43.

[6] ა.თვალჭრელიძე, პ. კერვალიშვილი, დ. გეგია, ს. ესაკია, ს. სანაძე. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების პრიორიტეტები: ანალიზი და უახლოესი პერსპექტივა. „სანი“, თბილისი, 2002, 167 გვ.; L. Tchantouridze. The Georgian economy after the Rose Revolution. Analyst, 2005, vol. 6, No 18, p. 10-12.

[7] ა.თვალჭრელიძე, პ. კერვალიშვილი, დ. გეგია, ს. ესაკია, ს. სანაძე. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების პრიორიტეტები: ანალიზი და უახლოესი პერსპექტივა. „სანი“, თბილისი, 2002, 167 გვ.; 2004 წლის სახეკმწიფო ბიუჯეტი; 2005 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2006 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2007 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2008 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი; 2009 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო. http://www.mof.ge; სტატისტიკური წელიწდეული – 2009. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო, სტატისტიკის დეპარტამენტი. თბილისი, 2010, 322 გვ.

[8] Human Development Report, Georgia 1999, text by Gabriel Labbate, United Nations Development Programme, “Nekeri” Publ., Tbilisi, 1999, 75p.; Human Development Report, Georgia 2000, text by Alexander G. Tvalchrelidze and Gabriel Labbate, United Nations Development Programme, “Poligraph Service” Publ., Tbilisi, 2000, 83p.

[9] საქართველოს სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობა – 2001. საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი, თბილისი, 2002, 66 გვ.; სტატისტიკური წელიწდეული – 2009. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო, სტატისტიკის დეპარტამენტი. თბილისი, 2010, 322 გვ.

[10] მხოლოდ წარმოებულმა პროდუქციამ – 10248.4 მლნ. ლარი.

[11] სტატისტიკური წელიწდეული – 2009. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო, სტატისტიკის დეპარტამენტი. თბილისი, 2010, 322 გვ.

[12] ეს ციფრები არ ასახავს ფასების ინდექსაციასა და აშშ დოლარის ყიდვაუნარიანობას. 2008 წლის აშშ დოლარი, აშშ–ს სახაზინო დეპარტამენტის მონაცემებით (US Department of the Treasury. http://www.ustreas.gov), 2.93–ჯერ უფრო სუსტია, ვიდრე 1979 წლის ვალუტა. სხვა სიტყვებით, 1979 წლის 15.8 მილიარდი აშშ დოლარი ტოლია 2008 წლის 46.29 მილიარდი აშშ დოლარისა და რეალურ ფასებში 2008 წლის საქართველოს მეწარმეობა 6.34–ჯერ ჩამორჩება 1979 წლის დონეს. – აქ კიდევ ერთხელ მეორდება მეთოდოლოგიური დილემა. – რამდენად ადექვატური იყო კურსი მანეთსა და დოლარს შორის 1979 წელს?! – ამიტომ აღნიშნული ტექსტის ნაცვლად აჯობებს ითქვას, რომ ჯაჭვური ინდექსით 2009 წლის საქართველოს მთლიანი შიდა პროდუქტი 1979 წლის დონის მხოლოდ დაახლოებით 3/4-ის დონეზეა.

 

2.4. მრეწველობა

 

გრაფიკი 30 წარმოსახავს საქართველოში მრეწველობის განვითარების თავისებურებებს  1996–2008 წლებში[1].

თითქოს სახეზეა აშკარა ზრდის ტენდენცია საშუალო წლიური 13.96%–ით. მაგრამ, თუ გავითვალისწინებთ ინფლაციას (იხ. ცხრილი 4), რეალური ტენდენცია აშკარად არასახარბიელოა (გრაფიკი 31):

        2008 წელს წინა წელთან შედარებით სამრეწველო პროდუქციის გამოშვება ფაქტობრივად შემცირდა 3.77% პროცენტით.

 

გრაფიკი 30: სამრეწველო პროდუქციის გამოშვება 1996–2008 წლებში

გრაფიკი 31: მრეწველობის ზრდის ტენდენციები 1997–2008 წლებში

         გავიხსენოთ, რომ 1979 წელს გამოშვებული სამრეწველო პროდუქციის მოცულობა იყო 9.4 მილიარდი დოლარი მიმდინარე ფასებში ან 27.54 მილიარდი 2008 წლის ფასებში. 

მეტად შემაშფოთებელია მრეწველობის რეგიონული სტრუქტურაც (გრაფიკი 32). მრეწველობის უდიდესი წილი (42.47%) თავმოყრილია თბილისში. ამასთან, მხოლოდ ქვემო ქართლი და, პირობითად, იმერეთი შეიძლება ჩაითვალოს მხარეებად, სადაც მრეწველობა მეტ–ნაკლებად განვითარებულია.

დანარჩენი მხარეები ინდუსტრიულად აშკარად ჩამორჩენილია.

გრაფიკი 32: მრეწველობის რეგიონული სტრუქტურა 2008 წელს, როგორც მთლიანი სამრეწველო პროდუქტის წილი, %

 

 

გრაფიკი 33: მრეწველობის დარგობრივი სტრუქტურა, 2008 წელს გამოშვებული პროდუქციის მოცულობის %

       გრაფიკი 33 ასახავს საქართველოს მრეწველობის დარგობრივ სტრუქტურას. პროდუქციის 73.3% დამამუშავებელ დარგებზე მოდის.

სამთო–მომპოვებელ დარგში საერთო პროდუქციის ლომის წილი (154.9 მილიონი ლარი) ლითონის მოპოვებას უკავშირდება[2], ხოლო მრავალი ასეული არამადნიანი ნედლეულის მომპოვებელი კერძო საწარმოს საერთო პროდუქციის მოცულობა მხოლოდ 31.6 მილიონ ლარს უდრიდა.

ელექტროენერგიისა და გაზის წარმოებისა და განაწილების მოცულობა 622.9 მილიონი ლარი შეადგინა, ხოლო წყლის მოპოვების, გაწმენდისა და განაწილების მაჩვენებელია 132.4 მილიონი ლარი.

2008 წელს დამამუშავებელი დარგის პროდუქციის მოცულობა იყო 2804.5 მილიონი ლარი. ცხრილი 7 მოცემულია ქვედარგების რეიტინგი 2008 წელს გამოშვებული პროდუქციის მოცულობის მიხედვით.

ცხრილი 7: დამამუშავებელი დარგის პროდუქციის მოცულობა 2008 წელს, %

1979 წელს აღნიშნულ პროდუქციასთან პარალელურად ხორციელდებოდა უამრავი სხვა ნაწარმის წარმოება სატვირთო ავტომანქანების, ლითონსაჭრელი ჩარხების, მაგისტრალური ელმავლების ჩათვლით[3].

        ყველა ეს ქვედარგი მთლიანად გაუქმებულია.

1979 წელს მოპოვებულ იქნა 2765 ათასი ტ მანგანუმის მადანი, 1824 ათასი ტ ქვანახშირი; წარმოებულ იქნა 1824 ათასი ტ ფოლადი, 645 ათასი ტ სასუქი და სხვ.

ყველა ეს მრეწველობა ფაქტიურად გაჩერებულია.

საქართველო განთქმული იყო აბრეშუმის (49.6 მილიონი მ² 1979 წელს), ბამბეულისა (53.8 მილიონი მ²) და შალის (8.6 მილიონი მ²) ქსოვილების წარმოებით. დღეს ტექსტილის წარმოების წლიური მოცულობაა მხოლოდ 2.8 მილიონი ლარი.

     ეს სია  შეგვიძლია გავაგრძელოთ.

 დასკვნა მარტივია:

       საქართველოს მრეწველობა ღრმა სტრუქტურულ კრიზისს განიცდის და საქართველოს მთავრობას მისი რეაბილიტაციის პროგრამა არ გააჩნია.   

  

2.5. სოფლის მეურნეობა

ცხრილი 8 აღწერს საქართველოს მიწის ფონდს[4]. მთლიანად საქართველოს სასოფლო–სამეურნეო მიწების ფონდია 2.99 მილიონი ჰა, რაც საერთო მიწის ფონდის 43.1%–ია. 2009 წლისთვის ერთ სულ მოსახლეზე მოდის მხოლოდ 0.68 ჰა სასოფლო–სამეურნეო მიწებისა და 0.17 ჰა სახნავ–სათესი მიწებისა. ერთ სულ სოფლის მოსახლეზე სასოფლო–სამეურნეო მიწის ფონდიდან მოდის 1.44 ჰა და სახნავ–სათესი მიწის 0.38 ჰა.

 

ცხრილი 8: საქართველოს მიწის ფონდი

 

 

       ამრიგად, საქართველო მეტად მცირემიწიანი ქვეყანაა და მით უფრო მეტი ეფექტურობით აუცილებელია სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო მართვა.ამ თვალსაზრისით აშკარად არასრულყოფილია 1995 წლის საქართველოს კანონი სასოფლო–სამეურნეო მიწის პრივატიზირების შესახებ, რომელშიც საერთოდ არ არის განხილული მიწის მეორადი ბაზარი, რომლის ამოქმედების გარეშეც საქართველოს სოფლის მეურნეობის ეფექტიანობის ზრდა აბსოლუტურად არარეალურია[5].

გრაფიკი 34, არსებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით[6], აღწერს სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის ცვალებადობის დინამიკას 1996–2008 წლებში.

აშკარად ჩანს, რომ 2003 წლიდან სოფლის მეურნეობა სტაგნაციამ მოიცვა.

 

ფიკი 34: სასოფლო სამეურნეო პროდუქციის მოცულობა 1996–2008 წლებში

        ამ დასკვნას კიდევ უფრო ადასტურებს გრაფიკი 35, რომელზეც აშკარად ჩანს, რომ 2003 წლიდან სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის მოცულობა მკვეთრად მცირდება.

გრაფიკი 35: სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის მოცულობის ზრდის ტენდენციები 1997–2008 წლებში

 გრაფიკი 36 ასახავს საქართველოს სოფლის მეურნეობის ზოგად სტრუქტურას გამოშვებული პროდუქციისა და მომსახურების მოცულობიდან გამომდინარე.

      როგორც ჩანს, ბოლო წლებში საქართველოში მეცხოველეობა წამყვანი დარგი ხდება.

გრაფიკი 37 აღწერს პირუტყვისა და ფრინველის სულადობას საქართველოში.

აღსანიშნავია, პირველი, რომ 2008 წელს 1981 წელთან შედარებით პირუტყვისა და ფრინველის სულადობა მკვეთრად შემცირდა, მათ შორის:

მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის – 1.48–ჯერ,

ღორის – 10.93.–ჯერ,

ცხვრისა და თხის – 3.36–ჯერ

ფრინველის – 2.32–ჯერ.

მეორეც, პირუტყვისა და ფრინველის უდიდეს უმრავლესობას დღეს ფლობენ ოჯახური მეურნეობები. სასოფლო–სამეურნეო საწარმოებზე მოდის მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის მხოლოდ 0.20%, ღორების – 0.23%, ცხვრებისა და თხების 2.20% და ფრინველის – 23.88%.

ცხრილი 9 შეიცავს ინფორმაციას ძირითადი სასოფლო–სამეურნეო კულტურების 1978/1979 და 2008/2009 წლების სეზონების მოსავალზე[7].

ცხრილი კომენტარს არ საჭიროებს: 2008/2009 წლების სეზონის მოსავალი გაცილებით უფრო ღარიბია .

ცხრილი 9: საქართველოს 2008/2009 და 1978/1979 წლების სეზონების მოსავალი

 

ამის ასახსნელად მივმართოთ ცხრილი 10, სადაც ასახულია ძირითადი კულტურების საშუალო მოსავლიანობა. შედარებისთვის ვახსენოთ, რომ, მაგალითად, აშშ–ში ხორბლის მოსავლიანობაა 29.0 ც/ჰა, სიმინდის 151.1 ც/ჰა და ა.შ.[8].

 

ცხრილი 10: ძირითადი კულტურების მოსავლიანობა 2008/2009 წლების სეზონში

 

ასეთი დაბალი მოსავლიანობა სრულიად არ არის გასაკვირი,  თუკი

გავითვალისწინებთ, რომ ძირითადი მემცენარეობის პროდუქცია ოჯახური მეურნეობებითაა წარმოებული (გრაფიკი 39). ასეთ მეურნეობს, რომლებიც, ძირითადად, მცირე ზომის (არაუმეტეს 1.5–2 ჰა) სავარგულებზეა განთავსებული, არ აქვს ინტენსიური აგროტექნიკური ღონისძიებების ჩატარების არც გამოცდილება და არც ფინანსური შესაძლებლობები: მსოფლიო ბანკის ინფორმაციით, ინვესტირება სასოფლო–სამეურნეო კომპანიებში მომგებიანია, თუ მიწის საკუთრებაში მყოფი ნაკვეთის ფართი 20 ჰა–ს აღემატება[9].

გრაფიკი 36: სოფლის მეურნეობის ზოგადი სტრუქტურა, პროდუქციის მოცულობის%

გრაფიკი 37: პირუტყვისა და ფრინველი სულადობა საქართველოში 1981 და 2008 წლებში, ათასი სული

გრაფიკი 38: 2008/2009 და 1978/1979 წლების სეზონების მოსავლის შედარიბითი ანალიზი

გრაფიკი 39: ოჯახური მეურნეობების წილი 2008/2009 წლების სეზონის მოსავალში

       ამრიგად, საქართველოს სოფლის მეურნეობის ძირითადი პრობლემაა მისი ოჯახური, თუ შეიძლება ასე ითქვას, ნატურალური ხასიათი. სიტუაციის გამოსასწორებლად აუცილებელია მეურნეობათა გამსხვილება, სასოფლო–სამეურნეო მიწის მეორადი ბაზრის ამოქმედება და ევროპული ტიპის ფერმერული კოოპერატივების შექმნა, როგორც ეს, მაგალითად, საფრანგეთშია მიღებული.

---

2.8. საშინაო ვაჭრობა

 

ინფორმაცია საშინაო ვაჭრობაზე, ასევე, ხელმისაწვდომია 1995 წლიდან[1].

გრაფიკი 50  ცხადყოფს, რომ ვაჭრობა საქართველოში სწრაფად ვითარდება, განსაკუთრებით 2004 წლიდან.

2008 წელს რეალიზებული საქონლის მოცულობამ 9.2 მილიარდ ლარს მიაღწია.

ამავდროულად, შემაშფოთებელია ვაჭრობის რეგიონული სტრუქტურა (გრაფიკი 51):

თუ თბილისში 2008 წელს 1 სულ მოსახლეზე გაიყიდა თითქმის 7.0 ათასი ლარის საქონელი, მცხეთა–მთიანეთში ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 45 ლარის ტოლია

ეს კი რამდენიმე გარემოებას ააშკარავებს.

პირველი:           როგორც წესი, საქართველოს მოსახლეობა ძვირ პროდუქციას ძირითადად თბილისში ყიდულობს.

მეორეც:           საქართველოს რეგიონების მოსახლეობის საგრძნობი ნაწილი საქონლის შესყიდვებს დედაქალაქში ახორციელებს და ბოლოს, თბილისისა და ბათუმის მაცხოვრებლების გარდა, საქართველოს მხარეებში მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი, უმეტესწილად, ნატურალური მეურნეობით ირჩენს თავს და მხოლოდ პირველი საჭიროების საგნებს იძენს.

 

გრაფიკი 50: რეალიზებული პროდუქციის მოცულობა 1995–2008 წლებში

  

გრაფიკი 51: 2008 წელს მოსახლეობის ერთ სულზე რეალიზებული პროდუქცია საქართველოს მხარეებში

 

2.9. სასტუმროები და რესტორნები

 

იგივე წყაროებზე დაყრდნობით, რაც თავში 2.8 იყო გამოყენებული, გრაფიკი 52 აჩვენებს სასტუმროებისა და რესტორნების მიერ გაწეულ მომსახურეობას 2001–2008 წლებში.

გრაფიკი 52: სასტუმროებისა და რესტორნების მომსახურეობა 2008 წელს

დღეს საქართველოში 353 სასტუმროა, რომელთაგანაც მხოლოდ 30 სახელმწიფო საკუთრებაშია.

2008 წელს მათ მიიღეს 162579 კაცი საქართველოდან და 103698 უცხოეთიდან, სულ 266277 ადამიანი.

გრაფიკი 53  ნათლად გვანახებს, რომ რესტორნების ბრუნვის ლომის წილი თბილისსა და აჭარაზე, ძირითადად ბათუმზე, მოდის.

 

გრაფიკი 53: რესტორნების მომსახურების რეგიონული სტრუქტურა, როგორც 2008 წლის მომსახურების მოცულობის წილი

2.10. უცხოური ინვესტიციები

უცხოური ინვესტიციების დინამიკა 1995–2008 წლებში ნაჩვენებია 54-ე გრაფიკზე.

როგორც ვხედავთ, ინვესტიციების ნაკადი მკვეთრად მატულობს 2005–2007 წლებში, მაგრამ 2008 წელს, მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისისა და აგვისტოს ომის გამო  ისინი შემცირდა 421 მილიონი დოლარით, ხოლო 2009 წელს – კიდევ ორჯერ და მეტად წინა წელთან შედარებით.

გრაფიკი 54: უცხოური ინვესტიციები 1995–2008 წლებში

 უცხოური ინვესტიციების მოზიდვა, რასაკვირველია, კარგია, მაგრამ ისინი, ძირითადად, სასტუმროების, კაზინოებისა და გასართობი ცენტრების მშენებლობას ხმარდება.

გამონაკლისად შეიძლება სწრაფი მატარებლის (TGV) ინფრასტრუქტურის შექმნა და ენერგოობიექტების მშენებლობა ჩავთვალოთ. თუმცა, ეს ინვესტიციები ჯერ ბოლომდე განხორციელებული არ არის.

 

2.11. საბანკო სექტორი

საქართველო პირველი ქვეყანა იყო ყოფილი საბჭოთა კავშირის სივრცეში, რომელმაც განახორციელა საბანკო (და, ზოგადად, ფულად–საკრედიტო სისტემის) რეფორმა და ეს რეფორმა ყველაზე უფრო წარმატებული აღმოჩნდა.

1994–1997 წლებში განხორციელდა კომერციული ბანკების სრული პრივატიზება. საქართველოს კანონმდებლობა ბანკების შესახებ ყველაზე უფრო ლიბერალურია აღმოსავლეთ ევროპაში[2]: საბანკო საიდუმლოება მართლაც დაცულია, სავალუტო გაცვლების კურსი თავისუფალია, არ არსებობს შეზღუდვები საერთაშორისო გადარიცხვებზე, არსებობს მულტივალუტური ანგარიშები და სხვა[3].

1994 წელს გამოცხადებულმა ბანკების პრივატიზირებამ და საბანკო რეფორმამ მყისვე კომერციული ბანკების დაფუძნების ტალღა გამოიწვია; 1994 წელს მათმა რიცხვმა 225–ს მიაღწია.

1994 წლის შემოდგომაზე საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა კომერციულ ბანკებს მინიმალური საწესდებო კაპიტალი  5 მილიონი ლარის ოდენობით დაუწესა და ბანკების ლიცენზირება დაიწყო. შედეგად, არაკონკურენტუნარიანი ბანკები დაიხურა, ხოლო კონკურენტუნარიანი ბანკები კიდევ უფრო გაძლიერდა. 1999 წლიდან ქართული ბანკები (პირველ რიგში, TBC-ბანკი და საქართველოს ბანკი) სისტემატიურად ხვდებიან მსოფლიოს 100 საუკეთესო ბანკის სიაში[4].

გრაფიკი 55  აჩვენებს, რომ 2002 წლისთვის ბანკების რაოდენობა დასტაბილურდა და დღეს საქართველოში მოქმედია 20 ბანკი.

 

გრაფიკი 55: ბანკების რაოდენობა საქართველოში 1991–2008 წლებში

         2000 წლიდან საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტები (IFC, EBRD) და უცხოური ბანკები (Crédit Agricole, Sociéte Générale, Deutsche Bank და სხვ.) ახორციელებენ ინვესტიციებს საქართველოს უმსხვილესი ბანკების საწესდებო კაპიტალში.

დღეს საქართველოს უმსხვილესი ბანკებია:

1. საქართველოს ბანკი;
2. TBC-ბანკი;
3. VTB-ბანკი;
4. ლიბერთი ბანკი (2010 წლის მარტამდე – სახალხო ბანკი);
5. ProCredit-ბანკი;
6. სტანდარტ ბანკი;
7. ბანკი რესპუბლიკა;
8. ბანკი ქართუ და სხვა.

2008 წელს გაიხსნა უმსხვილესი საერთაშორისო HSBC ბანკის საქართველოს წარმომადგენლობა.

საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე განლაგებულია აღნიშნული ბანკების 124 ფილიალი და 559 სერვის ცენტრი[5]. საქართველო მთლიანად დაფარულია ბანკომატების მჭიდრო ქსელით.

საქართველოს საბანკო კანონმდებლობის შესაბამისად, ბანკში მოსახლეობის მიერ შეტანილი თანხა საიდუმლოა, მაგრამ ექსპერტული შეფასებით საბანკო დაწესებულებებში განთავსებულია საქართველოს მოქალაქეთა შენატანები დაახლოებით 3 მილიარდი დოლარის ოდენობით, ანუ ერთ სულ მოსახლეზე თითქმის 700 აშშ დოლარს შეადგენს. ყოფილი საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკისთვის ეს პატარა თანხა არ არის და უდავოდ მოსახლეობაში ბანკების ნდობაზე მეტყველებს.

საქართველოს, ისევე, როგორც ყოფილი საბჭოთა კავშირის ყველა რესპუბლიკაში, საბანკო სექტორის ძირითადი პრობლემაა უზომოდ დიდი პროცენტული განკვეთი საბანკო კრედიტებზე. საქართველოში იგი წლიური 15%–ის ტოლია, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია ამ კატეგორიის ქვეყნებს შორის[6].

გრაფიკი 56 ასახავს საქართველოს კომერციული ბანკების მიერ გაცემული კრედიტების საერთო ოდენობას 2004–2008 წლებში. აშკარაა ზრდის მკვეთრი დინამიკა საშუალო წლიური 20.7%–ით.

გრაფიკი 56: საქართველოს ბანკების მიერ გაცემული კრედიტების მოცულობის დინამიკა 2004–2008 წლებში

 ამრიგად, საქართველოს საბანკო სექტორი პრაქტიკულად ერთადერთია, რომელიც სწორი გზით ვითარდება. 

 

 

ძირითადი დასკვნები

1. საქართველოს სოციო–ეკონომიკური მდგომარეობა ერთობ ეკლექტიკურია.

2.  ქვეყნისთვის დამახასიათებელია განვითარებული სახელმწიფოებისთვის ტიპიური მაკროეკონომიკური გარემო, თუმცა საქართველო მცირე–საშუალო შემოსავლიანი ქვეყნების კატეგორია მიეკუთვნება. საქართველოში, მწარმოებელი მეწარმეობის ხარჯზე, ვითარდება მომსახურება და ქონების მართვის მაღალტექნოლოგიური დარგები.

3. საქართველოს ბიზნეს-სექტორში წარმოებულ პროდუქციასა და შესაბამისად, ქვეყანაში შექმნილ დამატებულ ღირებულებაში დაბალია მცირე და საშუალო ბიზნესის წილი რა ამწვავებს დასაქმების პრობლემას და ზრდის უმუშევრობის დონეს.

4. შედეგად, საქართველო ეკონომიკურ განვითარებაში ჩამორჩა არა მარტო ბალტიისპირეთის ქვეყნებს, მაგრამ, ასევე, თავის მეზობლებს, სომხეთსა და აზერბაიჯანს. ქვეყნის ნამატი დამატებული ღირებულება და გაზრდილი საბიუჯეტო სახსრები წარმართა სახელმწიფო ინსტიტუტების განსამტკიცებლად, მათ შორის ძალოვან სტრუქტურებზე.

5. საქართველოს მრეწველობა და სოფლის მეურნეობა სრულ სტაგნაციაშია, მაგრამ მათი აღორძინებისა და ხელშეწყობის სახელმწიფო პროგრამა არ არსებობს. ქვეყნის პრეზიდენტის განცხადებით, ქვეყანამ გეზი ტურიზმის განვითარებისკენ უნდა აიღოს, რაც სრული ნონსენსია, რათა მსოფლიოში არ არსებობს არც ერთი სახელმწიფო, რომელმაც მოახერხა ეკონომიკური სიდუხჭირის გადალახვა მრეწველობისა და სოფლის მეურნეობის განვითარების გარეშე. სოფლის მეურნეობისთვის განკუთვნილი სახელმწიფო სახსრები შემწეობებს ხმარდება და არა საწარმოების განვითარებას

6. საქართველოს ხელისუფლების ეკონომიკურ პოლიტიკას შეიძლება დავარქვათ „პოლიტიკა პოლიტიკის გარეშე“[1]

7. საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი თვითდასაქმებულია, ძირითადად, სოფლის მეურნეობაში და მისდევს ოჯახურ, პრაქტიკულად ნატურალურ, სამეურნეო საქმიანობას. იგი შიმშილით არ კვდება, მაგრამ მას არა აქვს არავითარი განვითარების საშუალება. ამის დამადასტურებელია ვაჭრობა, რომელიც სასოფლო–სამეურნეო მხარეებში პრაქტიკულად არ არსებობს.

8. ამ მიზეზთა გამო, საქართველოს მოსახლეობა საზღვარგარეთ გაედინება და ქვეყანაში მცხოვრებთა რიცხვი სტაბილურად კლებულობს.

9. ეს ვითარება, თუ გავითვალისწინებთ 12-წლიან ტენდენციებს, არსებული სახელმწიფო მიდგომის ვითარებაში ვერ გამოსწორდება. საჭიროა ქმედითი პროგრამის შემუშავება და განხორციელება. სხვანაირად საქართველოს ემუქრება ქრონიკულად ღარიბ ქვეყნად დარჩენის პერსპექტივა.

10. შედეგად, საქართველო კარგავს რეგიონული ლიდერის როლს. თუ ეს პროცესი შეუქცევადი გახდება, აშშ–ს და ევროპის ინტერესი საქართველოსადმი გაქრება და საქართველო ეროვნულ სუვერენიტეტს დაკარგავს.
ამრიგად, დაუყონებლივ აუცილებელია საქართველოს გადარჩენის კომპლექსური პროგრამის შემუშავება.

          პროგრამის შემუშავება უნდა განხორციელდეს

საქართველოს სოციალურ – ეკონომიკური განვითარების კონცეფციის ბაზაზე.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Facebook Comments