(sazogadoeba.ge) რა იმალება აშშ-ის ელჩის განცხადების მიღმა?!
ამერიკის ელჩმა საქართველოში რიჩარდ ნორლანდმა სენსაციური განცხადება გააკეთა. მისი თქმით, ქართველები აფხაზებს და ოსებს დაახლოებით ისე ეპყრობოდნენ, როგორც მანამდე რუსები – ქართველებს და ამისთვის ბოდიშის მოხდა მოუწევთ.
“იმ პროცესში, როდესაც საქართველო ცდილობს მიმზიდველი გახადოს თავისი თავი ამ რეგიონებისთვის ეკონომიკურად და პოლიტიკურად, ალბათ, ურთიერთობების გადაფასება, წარსულის შეცდომების აღიარება და ბოდიშის მოხდა მოუწევს. უფრო წარმატებულად უნდა მოხდეს რუსეთთან ურთიერთობების მართვაც,”- აღნიშნა ამერიკის ელჩმა.
ამას ემატება რამდენიმე დღის წინ ე.წ. სამხრეთ ოსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადება, რომლის მიხედვითაც “სამხრეთ ოსეთი იტალიისგან და სანმარინოსგან აღიარებას ელოდება.”
ხომ არ უდევს ამ ფონზე სტუდენტებთან გაკეთებულ განცხადებასსერიოზული პოლიტიკური სარჩული?იყო თუ არა ეს განცხადება შემთხვევითი? წაახალისებს თუ არა ამერიკის ელჩის მიერ გაკეთებული გამონათქვამები არაღიარების გადახედვის პოლიტიკას?
რიჩარდ ნორლანდის აღნიშნულ განცხადებას პოლიტიკოსების მხრიდან გამოხმაურება მოჰყვა:
ვალერი კვარაცხელია, “ნეიტრალური საქართველოს” ლიდერი : აშშ-ის ელჩის ბატონ ნორლანდის მიერ გაკეთებული განცხადება იმასთან დაკავშირებით, რომ ქართველები აფხაზებსა და ოსებს ისე ექცეოდნენ, როგორც რუსები ქართველებს, არის უტაქტო და უპასუხისმგებლო. ამ განცხადებაში ბატონმა ელჩმა საქართველოს ისტორიაში ნაკლები ჩახედულობა გამოავლინა. როგორც ჩანს, მას წარმოდგენა არ აქვს ქართულ-აფხაზური ისტორიის განუყოფელობაზე და არ იცის ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებში სად მთავრდება ნამდვილი, ისტორიული პროცესები და სად იწყება ხელოვნური, თავსმოხვეული კონფლიქტური სიტუაციები. ისტორიულად აფხაზებსა და ქართველებს საერთო საფიცარი სამშობლო ჰქონდათ და მას საქართველო ერქვა.
მთელი უბედურება ისაა, რომ ღრმად პატივცემული ელჩის ამ განცხადებაში მისი პროვოკაციულობის გარდა ძალიან საეჭვო ინტონაციები ისმის. ამ განცხადების შემდეგ ბევრს გაახსენდებოდა, ცნობილი საბჭოთა დისიდენტის, აკადემიკოს სახაროვის ნათქვამი იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველო პატარა იმპერიაა (საბჭოთა დისიდენტები ხომ ამერიკულად აზროვნებდნენ). ჩვენ თუ გეოპოლიტიკური კონტექსტიდან ამოვვარდებით, საქართველოს დაშლიან, როგორც პატარა იმპერიულ წარმონაქმნს, როგორც ეს ამერიკელებმა იუგოსლავიაში გააკეთეს. იმპერიულობის ბრალდება თვით ზესახელმწიფოებისთვისაც კი ტერიტორიული მთლიანობის საფრთხის შემცველია. წარმოიდგინეთ, რა დამანგრეველი ძალის აღმოჩნდება ეს ბრალდება საქართველოსთვის, თუკი ასეთი ბრალდების ინკრიმინირებას აშშ მოახდენს.
ისეთი მაღალი რანგის დიპლომატები, როგორიც აშშ-ის ელჩი საქართველოში რიჩარდ ნორლანდია, დაუფიქრებლად არასოდეს ლაპარაკობენ და სიტყვებს ჰაერში არ ფანტავენ. ამიტომ, ძალიან სერიოზული განსჯის საგნად უნდა იქცეს ის, თუ რა იმალება ბატონ ნორლანდის ამ განცხადების მიღმა.
“თეთრების” ლიდერის თემურ შაშიაშვილის თქმით, ნორლანდის განცხადებიდან გამომდინარე, ამერიკა რუსეთის მეგობარი უფროა, ვიდრე საქართველოსი. „გამოდის, რომ ამერიკის შეერთებულის შტატების მმართველი წრეები ამართლებენ რუსეთის პოლიტიკას საქართველოსთან მიმართებაში. დამაფიქრებელია, რომ ამ განცხადებას სტუდენტობასთან აშშ-ს ელჩი პრეზიდენტის ინაუგურაციის კვირაში აკეთებს. ასეთი რანგის ამერიკელი პოლიტიკოსი შემთხვევით არაფერს ამბობს”,-აღნიშნა შაშიაშვილმა.
საქართველოს პირველი პრეზიდენტის ვაჟი კოკო გამსახურდია კითხულობს, თავად “ქართველებს” თუ უნდა მოუხადოს ვინმემ ბოდიში ამდენი დევნილისა და ლტოლვილის გამო. “გეტოს ტიპის დასახლებებში წეროვანთან და გორთან მგონი ქართველი ეროვნების ადამიანები ცხოვრობენ. ეს აჩენს კითხვებს, ეს სახალხო დიპლომატიის კოლექტიური ბოდიში უნდა იყოს, თუ სამთავრობო დონეზე უნდა განხორციელდეს? ან იქნებ ქართველთაგან აფხაზების და ოსების ჩაგვრის ისეთივე მუზეუმები უნდა აშენდეს, როგორც ბერლინში დგას, ან თუნდაც ჰოლოკოსტის (ანუ ებრაელთა გენოციდის) მუზეუმია?”, -აცხადებს გამსახურდია.
ევროპელი დემოკრატების ლიდერის, პაატა დავითაიას აზრით, ქართველებს ბოდიში მოსახდელი არ აქვთ. “ბოდიში მოსახდელი აქვს ფედერაციის წარმომადგენლებს, სპეცსამსახურებს და სეპარატისტებს, ყველა იმ გმირის დედისთვის, ვინც თავი გაწირა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისათვის, იმ მშვიდობიან მოსახლეობისთვის, ვინც შეეწირა ეთნიკურ წმენდას. მე მიკვირს, თუ ჩვენ ბოდიში გვაქვს მოსახდელი, რატომ დებს ამერიკის ელჩი გმირთა მოედანზე გვირგვინს იმ მეომრების წინაშე, ვინც თავი გაწირა ტერიტორიული მთლიანობისათვის. თუ მათ ბოდიში აქვთ მოსახდელი იმის გამო, რომ ქართველობას იცავდნენ?! მინდა, მივმართო ელჩს, თავი შეიკავოს ასეთი განცხადებებისაგან. დარწმუნებული ვარ, რომ აშშ-ის სახელმწიფოს პოზიცია ეს არ არის და ეს მისი პირადი აზრია,”- აცხადებს დავითაია.
ამ თემაზე sazogadoeba.ge-ს საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი გია ვოლსკი, უფლებადამცველი დიმიტრი ლორთქიფანიძე, ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე და აფხაზეთი უშიშროების ექსმინისტრი გენერალი ლევან კიკნაძე ესაუბრნენ:
გია ვოლსკი: გავრცელებული ინფორმაციის სათაურსა და კონტექსტს შორის ცდომილება იყო. ნორლანდი ლაპარაკობდა იმაზე, რომ 20 წლის წინ მართლაც სამწუხარო ფაქტები ხდებოდა. უმცირესობასთან დამოკიდებულება არ იყო იმ სტანდარტების, რაც შეიძლება განვითარებულ ქვეყანას ჰქონოდა. 20 წლის წინანდელი მდგომარეობა დღევანდელ საქართველოს ნამდვილად არ შეეფერება, იმის მერე ჩვენ გავიზარდეთ. გამოვრიცხავ, რომ ამ სიტყვების უკან სხვა რამ იგულისხმებოდეს.
რაც შეეხება იტალიის და სანმარინოს პოლიტიკურ პოზიციას, ნორლანდის ამ განცხადებასთან არანაირი კავშირი არ აქვს. საერთოდ ევროპის და აშშ-ს პოზიცია არაღიარების თაობაზე უცვლელი და შეუქცევადია.
-თქვენ როგორ უყურებთ იმ მოსაზრებას, რომ საქართველომ აფხაზეთს და ოსეთს ბოდიში უნდა მოუხადოს?
-ბოდიშის თემა რაიმე სტრატეგიულ ნაწილს არ გამოხატავს. სტრატეგია უფრი ღრმა და შორს გამიზნული უნდა იყოს, ვიდრე ბოდიშის სახით რაღაც გამონათქვამი. სტრატეგია მაქსიმალურად თბილი, თანამედროვე უნდა იყოს, სადაც საჭიროა, კომპრომისული. თუმცა, არსებობს წითელი ხაზები, რომელსაც საქართველო ვერ გადაკვეთს. საერთოდ, წითელი ხაზების დაცვა არა მარტო საქართველოს ინტერესებში, არამედ საერთაშორისო თანამეგობრობის ინტერესებშიცაა. აქედან გამომდინარე, სიტყვა “ბოდიში,” სტრატეგიული დაგეგმვის და განხორციელების კონტექსტში ზედმეტად რიტორიკულია და არ შეესაბამება ამ სტრატეგიის სერიოზულობას.
დიმიტრი ლორთქიფანიძე: მე ვფიქრობ, რომ ბატონი ნორლანდის განცხადება ამ შემთხვევაში სცდება დიპლომატიურ ჩარჩოებს და აშკარად პოლიტიკური განცხადების ელფერით გამოირჩევა. მოგეხსენებათ, რომ ნორლანდი იყო აშშ-ს ელჩი რუსეთის ფედერაციაში. ის მათ პოლიტიკურ ლიდერშიფთან ძალიან მჭიდრო კონტაქტებს ფლობს. მსგავსი ტიპის განცხადება არის მაამებლური რუსეთის ფედერაციის სახელისუფლებო წრეებისადმი და უშუალოდ პუტინისადმი. ემსახურება თუ არა ეს განცხადება საქართველოს, როგორც ოკუპირებული ქვეყნის ინტერესებს, ამაზე კომენატრიც ზედმეტია. ქართველების ოსებთან და აფხაზებთან დამოკიდებულების შედარება რუსეთის იმპერიულ დამოკიდებულებასთან, არა თანაზომადი და არა ადეკვატურია. ეს არ ემსახურება იმ ქვეყნის ელჩის წარმომადგენლობითი მისიის განხორციელებას, რომელიც ვალდებულია ზომიერი დიპლომატიური განცხადებები აკეთოს და არა მსგავსი ტიპის მჭახე პოლიტიკური კომენტარები.
-ე.წ. სამხრეთ ოსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის თქმით, ისინი იტალიისგან და სანმარინოსგან აღიარებას ელოდებიან. ასეთ ვითარებაში ნორლანდის მიერ გაჟღერებული განცხადებები ხომ არ წაახალისებს ამ პროცესს?
-რა თქმა უნდა, არააღიარების პოლიტიკას მსგავსი ტიპის განცხადებები დასავლელი პარტნიორების მხრიდან, სწორედაც ეჭვქვეშ აყენებს. რიჩარდ ნორლანდს კარგად უნდა ჰქონდეს გასიგრძეგანებული, რუსეთის ფედერაციის ლობირების შედეგად არაღიარების პოლიტიკის გადახედვის მცდელობას საერთაშორისო პოლიტიკურ ასპარეზზე რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს.
სოჭის მოახლოებული ოლიმპიადის და რუსეთ -ამერიკას შორის არსებული გადატვირთვის პოლიტიკის ფარგლებში, როგორც ჩანს, ბატონი ნორლანდი უფლებამოსილი იყო საკუთარი ხელისუფლების მხრიდან მსგავსი განცხადების გაკეთებისა. ობამას ადმინისტრაციასთან შეუთანხმებლად ელჩი ასეთ განცხადებას ნამდვილად არ და ვერ გააკეთებდა. ასე, რომ აშშ-ს ოფოციალური ხელისუფლების მხრიდან გარკვეულ შემობრუნებას უნდა ველოდოთ. ჟენევის მოლაპარაკების კონტექსტში აფხაზეთისა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთისადმი ინტერესი შესაძლოა, ახალ ჭრილში დადგეს. როგორც ჩანს, ამერიკა ამ რეგიონების სტატუსთან დაკავშირებით ახალი დღის წესრიგით შეეცდება თავისი პოზიცია შემოგვთავაზოს.
-ხომ არ ჩანს იმის წინაპირობა, რომ დასავლეთი ჩრდილოეთისთვის სამხრეთ კავკასიის დათმობას აპირებს?
-ნაჩქარევი განცხადებები არ უნდა ვაკეთოთ. გადაჭარბებული შეფასების თვალსაზრისით ნებისმიერი განცხადება ჩვენი ქვეყნის სუვერენიტეტისთვის შეიძლება ზიანის მომტანი იყოს. დაველოდოთ შედეგებს. ვფიქრობ, ქართული პოლიტიკური სპექტრის შეფასება ბატონი ნორლანდის სიტყვებთან დაკავშირებით მწვავე იქნება. აშშ-ს ადმინისტარციას მსგავსი ტიპის არადიპლომატიურ გამოხტომასთან დაკავშირებით მოუწევს განმარტებები გააკეთოს.
მამუკა არეშიძე:
-მე ვთვლი, რომ ზოგ შემთხვევაში ნორლანდი სწორად ინფორმირებული არ არის. საერთოდ ამერიკელების ჩვევაა, სიტუაციას ერთ ფერში უყურონ, ხშირად ადგილობრივი მენტალიტეტის აღქმა უჭირთ. აქედან გამომდინარე, ზოგჯერ არასწორ დასკვნებს აკეთებენ. ამიტომაც არის, რომ ხშირ შემთხვევაში ჩვენ დასავლეთს ვუჩივინ, რომ კონფლიქტის მოგვარების სხვაგან აპრობირებულ სქემას საქართველოშიც ისევე იყენებენ, როგორც სხვა ქვეყნებში. კავკასიის ამბებში მენტალიტეტის ცნობის დეფიციტი ჩვენს დასავლელ კოლეგებს ძალიან სერიოზული აქვთ. ეს განცხადებაც ამის გამოძახილია.
რაც შეეხება განცხადების პოზიტიურ მომენტს: ჩვენ შეცდომები მართლა გვაქვს დაშვებული, როგორც აფხაზეთის, ასევე ე. წ. სამხრეთ ოსეთის მიმართულებით. ამას გაზიარება სჭირდება და არა გამეორება. შეცდომები დიდი ხნის წინათ არის დაშვებული. ნუ დაგვავიწყდება, რომ შეცდომები კომუნისტების დროიდანაა დაშვებული. აქ საქმე ბოდიში კი არა, არამედ სწორი გაანალიზება და სწორი დასკვნების გაკეთებაა. თუ საქმეს დასჭირდა და საქართველოს სიკეთეს მოუტანს, არც ბოდიშზე უნდა დავიხიოთ უკან. თუმცა, იქიდან უნდა გამოვიდეთ, ჩვენთვის პოლიტიკურად მიზანშეწონილი რა არის.
რაც შეეხება, სამხრეთ ოსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადებას, ეს არაფერ შუაშია. ჯერ ერთი, მინდა გითხრათ, რომ ეს განცხადება მორიგი, დაახლოებით მეთერთმეტე თუ მეთორმეტე იყო. მე კარგად ვიცნობ იტალიის დიპლომატიურ წრეებს. ნორლანდის განცხადება ამ ვითარებაზე არ იმოქმედებს.
ლევან კიკნაძე:
-რაღა თქმა უნდა, საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორის, აშს-ს ელჩის მოსაზრება ჩვენთან მიმდინარე პროცესებზე მეტად საინტერესოა. მით უმეტეს, როდესაც იგი ეხება განდგომილი რეგიონების დაბრუნების გრძელვადიან პერსპექტივას. განსაკუთრებით იმის ალბათობას, რომ საბოლოო ჯამში აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი საკუთარ მომავალს მხოლოდ ერთ – ჩრდილოეთის მიმართულებას არ დაუკავშირებენ. ეს იმას ნიშნავს, რომ ბატონი რიჩარდ ნორლანდიც დარწმუნებულია, ხსენებული რეგიონების მოსახლეობა, თუ ჩვენი ეკონომიკა მათთვის მიმზიდველი გახდება, აუცილებლად შემობრუნდება სამხრეთისკენ.
ამასთან ერთად, ვერ გავიზიარებ მის მოსაზრებას, თითქოს “ 20 წლის წინ საქართველოში ქართველები ეთნიკურ უმცირესობებს დაახლოებით ისე ეპყრობოდნენ, როგორც რუსები ეპყრობოდნენ თავად ქართველებს. აფხაზებს და ოსებს ჰქონდათ იმის საფუძველი, რომ თავი ეგრძნოთ უმცირესობად საქართველოში“.
ჩემი აზრით, ბატონ ელჩს ერთობ ზედაპირული წარმოდგენა აქვს ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური კონფლიქტების გენეზისზე, მათ ინსპირატორებზე, გამჩაღებლებზე, ქართველებისა და აფხაზების, ქართველებისა და ოსების მრავალსაუკუნოვანი თანაცხოვრების ისტორიაზე.
მან ეტყობა არ იცის, რომ ყოფილ საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკებში შემავალ, არც ერთი ავტონომიის ეთნიკურ წარმონაქმნებს ისეთი პრივილეგიები არ ჰქონიათ, როგორებიც ჰქონდათ აფხაზებს და ოსებს – „სატიტულო ნაციებს“ საქართველოში. მოვუწოდებ ბატონ რიჩარდს, რომელმაც თავისი ასეთი, ალბათ დაუფიქრებელი გამონათქვამით ძალიან გვატკინა გული, არ დაიზაროს და წაიკითხოს „ექსპერტთა კლუბის“ საიტზე ამ თემებზე გამოქვეყნებული მასალები ინგლისურ ენაზე და სხვა მრავალ აკადემიურ გამოცემებზე, რომლებიც მისი ამ გამანათქვამის აბსურდულობას ცალსახად ამტკიცებენ.
