გაცუდებული“ პარლამენტარიზმი საქართველოში და ინგლისისთვის დათმობილი პირველობა

ამით ერისთავებმა მარტო ყუბასარსა და აფრიდონზე კი არ მიიტანეს იერიში, არამედ სამეფო ხელისუფლებაზეც — მეფე შეიზღუდა ვეზირების დანიშვნისა და ქვეყნის მართვის საქმეში და იძულებული გახდა, დიდგვაროვნებთან ერთად ემართა ქვეყანა.
ზღვარი დაედო უმაღლესი სახელისუფლებო ეშელონებისკენ სხვა „უგვაროთა“ წინსვლასაც. ანუ, თუ კაცს გვარიშვილობა ხელს არ უწყობდა, თუნდაც მეფის ერთგული და უმდიდრესი ადამიანი ყოფილიყო, სამეფო კარზე თანამდებობას ვერ მიიღებდა. სამეფო კარზე ერთგვარი ჯადოსნური წრე შეიკრა, რომელში შეღწევაც პირადი თუ სხვა ღირსებების წყალობითაც კი, უკვე შეუძლებელი ხდებოდა.
სწორედ ეს გახდა მიზეზი თამარის მეჭურჭლეთუხუცეს ყუთლუ-არსლანის „დასის“ სამეფო ხელისუფლებასთან დაპირისპირებისა. სწორედ დიდგვაროვან ფეოდალთა მოთხოვნებთან უშუალო კავშირში იყო სამეფო ხელისუფლების წინააღმდეგ მომხდარი აჯანყება, რომელსაც მეჭურჭლეთუხუცესი (ფინანსთა მინისტრი) ყულთუ-არსლანი ხელმძღვანელობდა

ყუთლუ-არსლანი და მის თანამოაზრეთა ჯგუფი „სიმდიდრით აღზევებული უგვარო ერის“ წარმომადგენლები იყვნენ. შემთხვევითი არ არის ის, რომ ეს მოვლენა, თანამედროვე ტერმინოლოგიით რომ ვთქვათ, საშუალო ფენის ამბოხად არის ცნობილი. აჯანყება საკმაოდ მრავალრიცხოვანი გახლდათ. მაინც ვინ უჭერდა მხარს ყუთლუ-არსლანს?

• ვაჭრები;
• ხელოსნები და მცირე საწარმოთა მფლობელები;
• სასტუმროთა (ფუნდუკების) მეპატრონები;
• თავისუფალი წვრილი მიწათმოქმედნი;
• ახლადფეხადგმული ბურჟუაზია, რომელიც „მიწის ზეთის“, ანუ ნავთობისა და კუპრის, ასევე ოქროს, ვერცხლისა და სპილენძის მაპოვებითა და ხის დამუშავებით იყო დაკავებული;
• დუქნების (რესტორნების) მეპატრონეები.

ერთი სიტყვით, ყუთლუ-არსლანის უკან ფინანსურად ძლიერი, მაგრამ გავლენის არმქონე, ეგრეთ წოდებული, საშუალო ფენა იდგა.
ამით გათამამებული მეჭურჭლეთუხუცესი გამოწვევაზე წავიდა და თამარის ხელისუფლების შეზღუდვის ინციატივითაც გამოვიდა.

მართალია, იმ პერიოდში სამეფო კარზე არსებობდა სათათბირო ორგანო „დარბაზი“, მაგრამ ყუთლუ-არსლანმა მის საპირისპიროდ მუდმივმოქმედი სათათბირო ორგანოს — „კარავის“ დაარსება და თანამედროვე ენით რომ ვთქვათ, მისთვის მთელი საკანონმდებლო უფლებების გადაცემა მოისურვა. საქართველოს მეფეს მხოლოდ აღმასრულებელი უფლებებიღა დარჩებოდა. ანუ, მეფე, „ენებოს თუ არ ენებოს“, ვალდებული ხდებოდა „სრულ ექმნა“, ანუ აღესრულებინა „კარვის“ მიერ მოწონებული გადაწყვეტილებები.
ამ მოთხოვნებს სამეფო კარმა, როგორც მოსალოდნელი იყო, შესაბამისი რეაქციით უპასუხა: ყუთლუ-არსლანი დაუყონებლივ დააპატიმრეს, ხოლო მისმა „თანაშეფიცულებმა“ ლიდერის გასათავისუფლებლად აჯანყების მოწყობა და სამეფო სასახლეზე იერიშის მიტანა განიზრახეს.
გარდა იმისა, რომ დაპატიმრებულ მეჭურჭლეთუხუცესს მხარს მოსახლეობის ფართო ფენები, ანუ ის შეძლებული ადამიანები უჭერდნენ, რომლებსაც ნებისმიერ დროს ნებისმიერი ოდენობის მეომრის დაქირავების საშუალება გააჩნდათ, მემატიანენი გაკვრით, მაგრამ მაინც მიანიშნებდნენ, რომ არმიაც არა მეფის, არამედ „მოსაკარგავის“ (ჯამაგირის) უშუალო გადამხდელის — მეჭურჭლეთუხუცესის მხარეს დადგა.