ცხინვალს კი არა, ერთიან ქართულ სახელმწიფოს ესროლეს

სიტყვა, ნათქვამი სრულიად ოსთა შეკრებაზე ქ.სოჭში

ერთდროულად ვნანობ და ამაყი ვარ…

ერთდროულად მოხიბლულიც ვარ და წარმოუდგენლად ვღელავ…

ვღელავ, რადგან – ვაითუ ვერ შევძლო ვთქვა ის, რისი თქმაც მინდა, ვთქვა ისე, როგორც განვიცდი, ვთქვა ის, რაც ჩემს სულში ტრიალებს ახლა, ამ წუთში, საერთოდ ბოლო პერიოდში, 1991 წლიდან, განსაკუთრებით 2008 წლის აგვისტოდან მოყოლებული.

მოხიბლული ვარ თქვენი მასპინძლობით, ამ დიდებული შეკრების მთავარი ორგანიზატორის ალექსანდრ მარგიევის ყურადღებით, იმით, რომ, როგორც ქართველი, განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრში ვარ… მოხიბლული ვარ იმით, რომ მსოფლიოს 40-მდე ქვეყნიდან, დაწყებული ამერიკიდან, ევროპიდან, ყოფილი საბჭოთა სივრციდან, დამთავრებული ავსტრალიით, მოიწვიეთ ოსური დიასპორების ხელმძღვანელები და წარმომადგენლები, სოჭში ასეთი მასშტაბით მოაწყვეთ ოსური კულტურის დღეები და ასე ლამაზად აჯამებთ დღეს ამ უნიკალურ დარბაზში ათასზე მეტი ოსისა და ოსების მეგობართა მონაწილეობით

ამაყი ვარ იმით, რომ თქვენ ჩემი მოწვევა გადაწყვიტეთ, ოსი ხალხის მეგობარი მიწოდეთ და 2008 წლის აგვისტოს ბნელი დღეების შემდეგ პირველ ქართველს მომეცით უფლება, რომ ოსთა ასეთი დიდი, რაც მთავარია, არნახულად წარმომადგენლობითი აუდიტორიის წინაშე წარვმდგარიყავი – სიტყვა მეთქვა.

ამაყი ვარ იმით, რომ მონანიება შემიძლია. დიახ , რომ ვინანიებ ვარ ამაყი და ამაყი ვარ იმით, რომ შემიძლია მონანიება.

მონანიებას, შენდობას ძალა უნდა!

მწამს და მჯერა, ვიდრე ყოველი ქართველი საკუთარ თავში არ მოძებნის ძალას, მოინანიოს და შეუნდოს სხვას… ვიდრე ყოველი ოსი იგივეს არ გააკეთებს – საკუთარ თავში არ მოძებნის ძალას მოინანიოს და სხვას შეუნდოს – არათუ ჩვენი ურთიერთობები არ განათდება, არც ჩვენს ერებს ექნებათ სრულფასოვნება, არ ექნებათ მომავალი.

რა უნდა მოვინანიოთ? ალბათ, ბევრი, თუნდაც, ის, რომ ხელისუფალთ მივეცით იმის უფლება, რაც გააკეთეს.

როგორც ყოველ ადამიანს, მეც ყოველგვარი ბოღმისაგან მათავისუფლებს და მამაღლებს სინანული, შენდობა.

მწამს და მჯერა, მხოლოდ ნამდვილ ქართველს შეუძლია მონანიება. მწამს და მჯერა, მხოლოდ ნამდვილ ოსს შეუძლია მონანიება. ყველაფერი ნამდვილით იწყება და ყველაფრის საფუძველი ნამდვილია: მხოლოდ ნამდვილ ქართველს და ნამდვილ ოსს შეუძლიათ მეგობრობა, ერთმანეთის სიახლოვე, ერთმანეთთან სიყვარულით ცხოვრება.

ნამდვილი ქართველია რეზო ამაშუკელი… ნაღდი პოეტი, რუსთაველის პრემიის ლაურეატი, რომელმაც გულისშემძვრელი სიტყვებით მოგმართათ ყველას. ეს ტექსტი რუსულ ენაზე ჩინებულად წაიკითხა ჩვენმა მეგობარმა ოსმა.

მხოლოდ ნამდვილ ქართველს შეეძლო ეთქვა:

„ძმებო, ოსებო! მეც ალანი ვარ და ის ქართველი, რომელსაც ვერასდროს ააგლეჯენ გულიდან თქვენ სიყვარულს და პატივისცემას! შეჩვენებული მყავს ყოველი, ვინც ჩვენს შორის წყალი აამღვრია.“

საოცარი სიტყვებია, ნაღდი კაცის ნაფიქრალია…

აი, კიდევ:

„სამი შვილთაშვილი მყავს და სამივე ვაჟია. მათ აქედანვე ვუნერგავ თქვენდამი ძმობას!“

დიდებულია!

და კიდევ ერთი, მართლაც დიდი ქართველის დიდი ადამიანური სიმაღლე:

„მე დამანგრია და დამღალა ამ ამღვრეულმა დრომ, თუ უფალი წამიყვანს, ერთი სანთელი თქვენც ამინთეთ, რამეთუ გულით მიყვარხართ და იმედი მაქვს ერთად ვიქნებით!“

რეზო ამაშუკელის ამ სიტყვებს ყოველი ნამდვილი ქართველი მოაწერს ხელს. ვდგევარ სცენაზე და სწორედ თქვენს წინაშე ვაწერ ხელს რეზო ამაშუკელის თქვენდამი გამოგზავნილ წერილს. ამ წერილზე ხელმოწერა უკვე გააკეთა ცნობილმა დიპლომატმა, საქართველოს ყოფილმა ელჩმა ამერიკაში, რუსეთში, გაეროში, ბატონმა პეტრე ჩხეიძემ, რომელიც დღეს სპეციალურად ჩამოფრინდა შვეიცარიიდან და ამით დაადასტურა მისი, როგორც ქართველი კაცის მეგობრობაც და კეთილი განწყობაც თქვენდამი.

როგორც წყლის ერთმა წვეთმა შეიძლება მთელი ცხოვრების ანარეკლი დაიტიოს, რეზო ამაშუკელის ეს წერილი ნამდვილი ქართული განწყობის გამოხატვაა. ვფიქრობ, თქვენც ასე თვლით, რომ იგი ნამდვილი ოსი კაცის განწყობასაც გამოხატავს. ეს არის შერიგება! დიახ, სწორედ ეს არის შერიგება და ჩვენი ურთიერთობების ტრადიციულ, ბუნებრივ კალაპოტში გადაყვანა.

მოდი ვთქვათ პირდაპირ: ჩვენ არასოდეს ერთმანეთის მტრები არ ვყოფილვართ – უნდოდათ და უნდათ , რომ გვაქციონ ასეთებად… ომი არ უნდოდათ არც ქართველ ხალხს, არც აფხაზებს და არც ოსებს… ომი არასრულყოფილთა და არასრულფასოვანთა სტიქიაა… ომი ავანტურისტი პოლიტიკოსების პურია… ომი განდიდების მანიით შეპყრობილ ხელისუფალთა გონებაში იბადება და იწყება… სწორედ არასრულყოფილებმა, ავანტურისტებმა, განდიდების მანიით შეპყრობილებმა გვესროლეს მეც და თქვენც, ყოველ ქართველს, ყოველ ოსს და ყოველ აფხაზს, ესროლეს ჩვენს ისტორიას, ჩვენს ძმობას, ჩვენს ერთობას, ესროლეს ერთიან ქართულ სახელმწიფოს.

მოდით ვთქვათ პირდაპირ; ომი ყველამ წავაგეთ – ქართველებმაც, აფხაზებმაც, ოსებმაც… ომი მხოლოდ პოლიტიკოსებმა მოიგეს – ჩვენი დაპირისპირებით, ჩვენი ძმების სისხლით შეინარჩუნეს ჩვენზე ბატონობა.

დავფიქრდეთ, დღეს ეს პოლიტიკოსები კვლავ ომის ენაზე ლაპარაკობენ… დააკვირდით, კონფლიქტის მონაწილე ყველა დიდი და პატარა ქვეყნის , ყველა მრავალი თუ მცირერიცხოვენი ერის ხელისუფალნიც საკუთარი ქვეყნის და ხალხის გამარჯვებაზე საუბრობენ.

ფრთხილად! ომი სწორედ მაშინ იწყება, როცა ძველი ომის მონაწილე, ხელისუფლების ყველა წარმომადგენელი ფიქრობს არა შენდობაზე, არამედ საუბრობს ომში გამარჯვებულის ენითა და განწყობით.

დღეს ამ შეხვედრას სიტყვით მიმართა ცნობილმა დიპლომატმა ალექსანდრე ძასოხოვმა. ის დიდი ავტორიტეტია ყოველი მოაზროვნე ადამიანიათვის… მას მთელ მსოფლიოში აქვს კარგი სახელი.. .დღეს იგი იუნესკოს წარმოადგენს ჩვენს შეხვედრაზე.. მე ვამაყობ, რომ დღეს გავიცანი პიროვნება, რომელსაც ისედაც უდიდეს პატივს მივაგებდი. ვინ დამაჯერებს, რომ მას ომი უნდოდა და უნდა, რომ ის, როგორც ოსი გამარჯვებულად თვლის თავს. ვინ დამაჯერებს, რომ მწერალი და პროფესორი ნაფი ჯუსოითი, რომელსაც 1987 წლიდან ვიცნობ და ვამაყობ ამით, მასთან შეხვედრებითა და საუბრებით, რომ მას ომი უნდოდა, ან გამარჯვებულად თვლის თავს?

ვინ შეიძლება დაიჯეროს, რომ რეზო ამაშუკელს, რომლის სიტყვებსაც ოვაციებით შეხვდით, ან უდიდეს მოქანდაკეს, მსოფლიო მასშტაბით ცნობილ ხელოვანს, საქართველოს კულტურის ფონდის ხელმძღვანელს, მერაბ ბერძენიშვილს, რომელმაც საუკეთესო სურვილები დამაბარა თქვენთან, საჩუქრად მისი წიგნიც გამომატანა, რომ ომი უნდოდა, ან უნდა?

რეზო ამაშუკელი, ალექსანდრე ძასოხოვი, მერაბ ბერძენიშვილი, ნაფი ჯუსოითი – ესენი არიან ჭეშმარიტ ოსთა და ჭეშმარიტ ქართველთა განწყობის მატარებელი ადამიანები. საბედნიეროდ ასეთები ჭარბობენ დღეს ქართველებშიც და ოსებშიც.

საოცარი რამ მითხრა თქვენთან წამოსვლის წინ რეზო ამაშუკელმა. თურმე როცა ვალენტინ რასპუტინი უმძიმესი სიტყვებით დააცხრა თავს ქართველ ხალხს მწერალთა საკავშირო ყრილობაზე 1988 წელს მოსკოვში და ქართველ მწერალთა ერთმა ჯგუფმა (როგორც ჩანს ყველამ ვერ გაბედა) პროტესტის ნიშნად დარბაზი დატოვა – პირველთა რიგებში ნაფი ჯუსოითი მიდიოდა.

დიდი სიმაღლეა. დღეს ამ ტრიბუნიდანცა ვამბობ მადლობას მის მიმართ, მისი კაცური ნაბიჯების გამო.

1982 წლიდან, ანუ თითქმის 30 წელია ვიცნობ და ვმეგობრობ მაესტრო ვალერი გერგიევთან. ის დღეს ამ შეხვედრას გერმანიიდან მიესალმა. დარბაზში მისი და ზის, ლარისა, ბრწყინვალე ქალბატონი და ხელოვანი. ჩემთვის დიდი პატივი იყო, რომ თქვენს წინაშე ჩემი წარდგენის დროს თქვეს, რომ მე ვარ ვალერი გერგიევის პირადი მეგობარი.

ერთი წელიც არ არის, რაც კარგად გავიცანი გოჩა ძასოხოვი. დიდი სურვილი მაქვს, ჩვენი ურთიერთობაც მეგობრობაში გადაიზარდოს.

ვალერი გერგიევი – ოსი კაცი – დღეს მთელი მსოფლიოს კუთვნილება, პლანეტარული აზროვნების კაცი, უდიდესი ხელოვანი, რომელზეც ამერიკის გუშინდელ პრესაში ამერიკაში პეტერბურგის ოპერისა და ბალეტის თეატრის სამკვირიანი გასტროლების შემედგ ასეთი შეფასება გაკეთდა :“სხვა სამყაროს მუსიკა“, როცა ცხინვალში ჩავიდა თქვა: „მე აქ იმიტომ არ ვარ , რომ ოსები უკეთესები ვართ, ვიდრე ქართველები… მე აქ ვარ იმიტომ, რომ წინ აღვუდგე ომს კავკასიაში, ომს მოძმე ერებს შორის, ომს ქართველებსა და ოსებს შორის.“ ავი ენები რას არ ამბობენ საქართველოში მასზე, მაგრამ ვინ-ვინ და მე ვიცი, როგორ უყვარს მას საქართველო და ქართველი ხალხი. მწამს და მჯერა, ამას დრო დაადასტურებს. მე ამაში საბოლოოდ 1982 წელს დავრწმუნდი, როცა მაშინ ჯერ კიდევ ბიჭებმა შევძელით გვერდით დავდგომოდით დისიდენტ ლექსო თორაძეს, როცა ის ბევრმა მიატოვა და პეტერბურგში კაგებეს ჰყავდა კლანჭებში მომწყვდეული. ადვილი არ იყო ჩვენგან მაშინ ამ ნაბიჯის გადადგმა. სწორედ ასე შეაფასეს მაშინ ეს დიდმა მაესტრომ, ჯანსუღ კახიძემ, ცნობილმა კომპოზიტორმა, გია ყანჩელმა. ვალერი გერგიევისა და ლექსო თორაძის მეგობრობა დღესაც გამორჩეული და უნიკალურია. მე ვამაყობ მათთან მეგობრობით.

გოჩა ძასოხოვმა ორი წლის წინ ამ დარბაზში სასწაული მოახდინა – შეკრიბა საქართველოს ყველა ეროვნების წარმომადგენელი და იმ დღეს ათასზე მეტმა კაცმა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმიდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის ლოცვა კურთხევით დავაფუძნეთ „საქართველოს ხალხთა ასამბლეა“. ვერც ერთმა პოლიტიკოსმა ვერ გაბედა ჩამოსვლა საქართველოდან. მე მომავლის საქმე დავინახე მის ამ ნაბიჯში – ასამბლეის შექმნაში. მაშინ ამ დარბაზში სწორედ გოჩა ძასოხოვისგან მოვისმინე უნიკალური სიტყვები, რომელიც მან ქართულად, ოსურად, რუსულად და ინგლისურად წარმოთქვა:
საქართველო გაბრწყინდება! გვაცადეთ ამერიკამ და რუსეთმა და ჩვენ, ოსები, აფხაზები, ქართველები შევქმნით ისეთ სახელმწიფოს, რომლითაც იამაყებს მთელი მსოფლიო!

ავი ენები, რას არ წერენ და ლაპარაკობენ ბატონ გოჩაზე საქართველოში (მას ხელისუფლებამ მისი ნიჭით შექმნილი ბიზნესი წაართვა, უმუშევრად დატოვა უამრავი ადამიანი, რომლებიც მის მიერ შექმნილ საწარმოებში იყვნენ დასაქმებულნი). მაგრამ იგი რომ ნამდვილი ოსია და ნამდვილი ქართველი, ეს ჩემთვის ოდნავადაც არ არის საეჭვო. მადლობა მას, რასაც ის ვლადიკავკაზის ქართული სკოლისთვის აკეთებს, იმისათვის, რასაც იმ ქართული ეკლესიისათვის აკეთებს, სადაც საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი მოინათლა, იმისათვის, როგორც ფიქრობს იმ სახლზე, სადაც საქართველოს კათოლიკოს -პატრიარქი დაიბადა. დადგება დრო, ამ და ბევრი სხვა დიდი საქმისათვის მას მადლობას ეტყვის ერთიანი საქართველო. კეთილშობილური იყო მისი აღსარებაც: „მე შევცდი, როცა საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას დავუჭირე მხარი, ვაფინანსებდი „ნაციონალებს“, პრეზიდენტს. მე არასოდეს პოლიტიკოსს აღარ დავაფინანსებ, მაგრამ ვიცი, სასწაულს გავაკეთებ ქართველი ხალხისა და საქართველოს მოსახლეობისათვის“. ღმერთმა გისმინოთ, ბატონო გოჩა! ვიცი, რომ თქვენ ამას გააკეთებთ! და კიდევ ერთი, ქართულ-ოსური მისიის წევრები ცრემლით ვიდექით ვლადიკავკაზის ქართულ სკოლაში, როცა მან ქართულ ენაზე მის მიერ დაწერილი ლექსი წაიკითხა. არიან ადამიანები, რომლებიც თიშავენ და აპირისპირებენ. მე მათ არაკაცებს ვუწოდებ. გოჩა ძასოხოვი აერთიანებს. ეს დიდი მადლია ყოველი ადამიანისთვის.

ძალიან მინდა წაგიკითხოთ ის ლექსი, რომელიც ბატონმა გოჩამ ვლადიკავკაზში ქართველთა და ოსთა შეკრებაზე წაიკითხა:

„უკვდავებაა სვეტიცხოველი, უკვდავებაა ქართველი ერი,

მერე რა ვუყოთ, რომ არსაკიძეს მოსჭრეს სიბრძნისთვის მარჯვენა ხელი…

არ იმარხება ხელოვნის ხელი, იგი მარადის კედელზე რჩება…

შეხედეთ ტაძარს და დარწმუნდებით, რომ საქართველო არასდროს კვდება!“

დიდებულია.

სათქმელი ბევრზე მაქვს. ამ დარბაზში უამრავ ადამიანს ვიცნობ. თითქმის მთელი დარბაზი ქართულად ლაპარაკობს. სწორედ ასეთი ადამიანები ვაძლიერებთ ერთმანეთს, ვაშენებთ პოლიტიკოსთა მიერ დანგრეულ ხიდებს – ადამიანურ ურთიერთობებს. სწორედ ამ განწყობით შევქმენით „ქართულ-ოსური მისია“, რომელსაც სათავეში ნაღდი კაცი, ოსების დიდი მეგობარი, საქართველოს კულტურის ფონდის ვიცე-პრეზიდენტი, ფერდინანდ ლორთქიფანიძე უდგას სათავეში და რომლის წევრებიც ქართული კულტურისა და ხელოვნების ცნობილი წარმომადგენლები არიან. ბატონ ფერდინანდ ლორთქიფანიძეს გადაწყვეტილი აქვს ახალგორში, მის მამულში, მამაპაპისეულ სახლში ქართველთა და ოსთა ნადიმი მოაწყოს. სწორედ „ქართულ-ოსურმა მისიამ“ ცხინვალის ტრაგედიის (ეს საქართევლოს ტრაგედია უფრო იყო) ორი წლისთავზე, 2010 წლის 7 აგვისტოს, თბილისში, კოსტა ხეთაგუროვის პროსპექტზე, კოსტა ხეთაგუროვის ძეგლთან, ძველ თბილისში, ბარათაშვილის ხიდთან, წმიდა ნიკოლოზის ეკლესიის წინ მივმართეთ საქართველოს მოსახლეობას, ქართველებს, აფხაზებს, ოსებს, ქვეყნის გარეთ მცხოვრებ საქართველოს მოქალაქეებს, საქართველოს მეგობრებს. იგი ასე დავასათაურეთ: „ქართველებს, აფხაზებს, ოსებს, ერთმანეთის გარეშე არ გვაქვს მომავალი – ნუ შევწირავთ ჩვენს მომავალს პოლიტიკოსებს“.
ჩვენ მაშინ ვთქვით და დღესაც მინდა გავიმეორო:

“ჩვენ – ისევ ხალხს, ისევ ქართველებს, ისევ აფხაზებს, ისევ ოსებს, ყველას, ეროვნების მიუხედავად, ვისაც უყვარს საქართველო – შეგვიძლია ერთმანეთი გადავარჩინოთ, ეროვნებაც – ეროვნული თვითმყოფადობაც შევინარჩუნოთ და შევქმნათ სახელმწიფო, რომელიც კავკასიაში მშვიდობის დიდი საყრდენი იქნება”.

ჩვენ მაშინ ვთქვით და დღესაც მინდა გავიმეორო:

„მივიდეთ ამ დღეებში უზნეო პოლიტიკოსთა მიერ თავსმოხვეულ ომში დაღუპულთა საფლავებთან მთელს საქართველოში: სოხუმსა და მთელს აფხაზეთში, ცხინვალსა და მთელს სამაჩაბლოში, ბათუმსა და მთელს აჭარაში, თბილისსა და საქართველოს ყველა მხარეში… თავი დავხაროთ და მუხლი მოვიდრიკოთ მათი ვაჟკაცობის წინაშე… შენდობა ვთხოვოთ უფალს. ერთმანეთს და დაღუპულთა სულებს და, როგორც იტყვიან, მოვერიოთ არა სხვას, არამედ საკუთარ თავს და ვილოცოთ ერთმანეთისათვის, მშვიდობისათვის, ჩვენი ძმობისა და მეგობრობისათვის, ჩვენი ერთიანობისათვის“. ჩვენ, „ქართულ-ოსური მისიის“ წევრებმა, საქართველოში ოსური დიასპორის წარმომადგენლებთან ერთად ეს გავაკეთეთ და ბოლოს ქართულ-ოსური ტრადიციის შესაბამისად, ქართველებმა და ოსებმა მაგიდასთანაც ვუთხარით კაცური სიტყვა ერთმანეთს.

ჩვენ მაშინ ვთქვით და დღესაც მინდა გავიმეორო:

„ ვინც ხელს უშლის ჩვენს ერთობას, ან მომავალში გააკეთებს ამას – ის ფიქრობს მხოლოდ საკუთარ სკამზე და ებრძვის საკუთარ წარსულს, საკუთარ ქვეყანას, მის თვისტომს, საკუთარ ეროვნებას, მისი შვილებისა და მისი ერის მომავალს“.

ჩვენ, მართლაც, არ გვაქვს მომავალი ერთმანეთის გარეშე!

ჯერ კიდევ ომამდე, როცა ვლადიკავკაზში ვალერი გერგიევი მმასპინძლობდა, ერთმა ოსმა ჩემს სადღეგრძელოში ასეთი რამ თქვა: „ვინ გყავთ ქართველებს ოსებზე მეტი ახლობელიო“. მეც დავეთანხმე და ვუთხარი: „ვინ გყავთ ოსებს ქართველებზე ახლობელი-თქო“. ამ ნათქვამმა მაგიდასთან საოცრად გაგვაერთიანა მაშინ.

ერთი წლის წინ, როცა ქართულ-ოსურ მისიას ვლადიკავკაზში გოჩა ძასოხოვი მასპინძლობდა საზეიმო ვახშამზე ასევე მოგვმართა თამადამ. ჩვენი პასუხი იგივე იყო ეს თემა საოცრად ლამაზად განავრცო ყველასათვის საყვარელმა კაცმა, ლეგენდარულმა სპორტსმენმა, ნამდვილმა ოსმა და ნამდვილმა ქართველმა, ლერი ხაბელოვმა.

1988 წელს, როცა ცხინვალის რაიონის მთიან სოფელში ზვავი ჩამოწვა და მოსახლეობა უდიდესი საშიშროების წინაშე აღმოჩნდა, მაშინ მე ცხინვალში გახლდით და დღეს მეამაყება, რომ პირველი ავედი გაჭირვებულთა დასახმარებლად. დღესაც თვალწინ მიდგას ერთი ოჯახი, სახლი, რომელიც ზვავში მოექცა, ოჯახის ოთხივე წევრი დაიღუპა, როგორ გამოგვყავდა დაღუპულები. მაშინ ერთი ოჯახის დაღუპვასაც კი ეროვნულ ტრაგედიად აღვიქვამდით და გლოვის დღები გამოცხადდა ქვეყნის მასშტაბით. ვიმეორებ რომ კარგად დავფიქრდეთ, ერთი ოჯახის დაღუპვაც კი 1988 წელს ეროვნულ ტრაგედიად აღვიქვით. ჩვენი საერთო სირცხვილია, რაც შემდგომ წლებში მოხდა.

1991 წლის იანვარში, როცა პოლიციის გასამხედროებული ნაწილები შეიყვანეს ცხინვალში, ცენტრალური ხელისუფლების გადაწყვეტილებით, მათ რიგებში აღმოჩნდა დიდი რაზმი ქუთაისიდან. მე, როგორც ქალაქის ხელმძღვანელი იმ დღესვე ჩავედი ცხინვალში, სადაც პრაქტიკულად საომარი მდგომარეობა იყო, ღამე ოსურ ოჯახში გავათიე. ძმურად მიმიღო ხუბაევების ოჯახმა. დილით პოლიციელებს შევხვდი, ყველა ერთხმად ამბობდა, რომ ეს იყო უაზრო ომი, მაგრამ ვერავინ ბედავდა მშვიდობიანი ნაბიჯის გადადგმას, მე ეს გავაკეთე და პოლიციელებთან ერთად დავბრუნდი ქუთაისში. ცენტრალურმა ხელისუფლებამ მე დამსაჯა – თანამდებობიდან გამათავისუფლეს, მაგრამ არაერთი ქართველისა და ოსის ვაჟკაცობით მაშინ ქვეყანა გადაურჩა ფართომასშტაბიან საომარ შეტაკებებს.

ეს ორი მაგალითი მოვიყვანე იმიტომ, რომ თქვენ გააკეთოთ დასკვნა, რამდენად მქონდა მე ყველაფერი იმის თქმის უფლება, ზემოთ რომ მოგახსენეთ. შემთხვევითობა არ არსებობს. ყველაფერი ღვთის ნებით ხდება. ღვთის ნებით შესრულდა ის ორი რამ და სწორედ ამიტომ ვდგავარ დღეს თქვენს წინაშე ასე ამაყად.

არსებობს ორი სიმაღლე: გეოგრაფიული და ფილოსოფიური.

გეოგრაფიულიდან გადმოგდება, ან გადმოვარდნა სიკვდილის ტოლფასია…

ფილოსოფიურიდან რაც უფრო გაგდებენ, მით უფრო მაღლა მიდიხარ.

ჩვენი ურთიერთობები ფილოსოფიურ სიმაღლეზეა და რაც მეტად უნდათ გადმოგდება, მით უფრო გაძლიერდება და გაცილებით მაღალ სიმაღლეზე ავა, ეს უნდა იცოდეს ყველამ, ვინც ჩვენს მეგობრობას ებრძვის.

დასასრულს კვლავ რეზო ამაშუკელს ვუბრუნდები:

„დიახ, ალანი ვარ და ის ქართველი, ვისაც ძარღვში დედუფალ ბორდუხანის სისხლი დამიდის, ვინც ამაყია დავით სოსლანით!

ჩვენ ყველანი, დიდი კაცების, სიტყვის კაცების შთამომავლები ვართ, ამიტომაც დავდოთ ალალი სიტყვა და ვუერთგულოთ ბოლომდე ჩვენსავე ნათქვამს!“

მე ერთგული ვარ ჩემი სიტყვების. ამ სიტყვების უკან ჩემი წარსული და ჩემი ოჯახი დგას. ჩემი მეუღლის ბებია, ვის ოჯახშიც ჩვენ ვცხოვრობთ ცხინვალში მუშაობდა, ჩვენი სახლი ისტორიულად ქართველებისა და ოსების დიდი შეკრებების სახლი იყო. ჩემმა სამმა შვილმა: ნესტანმა, ნინომ, გიორგიმ იციან ჩვენი მეგობრობის ფასი. მეამაყება, რომ ახალი პოლიტიკური ძალის „თეთრი მოძრაობა“ (თეთრები) დამფუძნებლები და წევრები სწორედ ამ განწყობით ვართ. ჩვენ ვიცით, რომ ჩვენ უნდა ვილოცოთ ერთმანეთისათვის, ჩვენი ძმობისა და მეგობრობის, ჩვენი ერთიანობისათვის.

ერთი წლის წინ თრუსოს ხეობაში საქართველო-რუსეთის საზღვარზე ქართველ ხალხთა ასამბლეის ინიციატივით გაკეთდა მემორიალი, რომელზეც ქართულ, ოსურ და რუსულ ენებზე ამოკვეთილია შოთა რუსთაველის სიტყვები:

’’ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია“

მწამს და მჯერა, საქართველოში რამდენიმე დღის წინ დაწყებულ ახალ პოლიტიკურ პროცესს, რომელიც ცნობილი მოღვაწის, ბატონ ბიძინა ივანიშვილის სახელს უკავშირდება – სწორედ ეს პრინციპი აქვს საყრდენად. ჩვენ წინ თბილისსა და ცხინვალში დიდი ცვლილებების და ჩვენი ერთობის კარგი დღეები გველოდება.

მოკლე ხანში ვაპირებ შეხვედრას აფხაზებთან. კარგად ვიცნობ მათ ლიდერს, ბატონ ანქვაბს. გადავცემ იმ განწყობას, რომელიც აქ გულით ვიგრძენი, თვალით დავინახე. მწამს და მჯერა, ქართველები, ოსები, აფხაზები მტერსაც მოვერევით და დროსაც და ჩვენი ურთიერთობით ძლიერი იქნება კავკასია და იამაყებს ცივილიზებული სამყარო.

დასასრულს, უკეთესად ვერ ვიტყვი, ვიდრე ეს რეზო ამაშუკელმა გააკეთა:

„გილოცავთ ამ დღეებს! ცრემლი მდის და გულწრფელი ვარ მე ამ ცრემლებში! სხვა რომ არაფერი ვთქვა, ღარიბი იქნებოდა მსოფლიო კულტურა „სიმდის“ გარეშე! ამ ცეკვის პატრონი ერი დახვეწილია და კეთილშობილი!“

მე ეს დახვეწილობა და კეთილშობილობა კიდევ ერთხელ ვნახე ამ ორი დღის განმავლობაში. დიდი მადლობა ყველაფერი ამისათვის. მუხლს ვიდრეკ და ოსურად გეტყვით:

ვილოცოთ ერთმანეთისთვის!
გვფარავდეს ღმერთი!

თეიმურაზ შაშიაშვილი
ახალი პოლიტიკური ძალა „თეთრი მოძრაობა“ (თეთრები)
9 ნოემბერი, 2011 წელი

პ.ს. წარმოდგენილ ტექსტში ერთი დღის ოთხი გამოსვლაა გაერთიანებული: გამოსვლა დასკვნით საღამოზე, კულტურის ცენტრში, ოლიმპიურ ცენტრში, ვახშამზე.

 

Стреляли не в Цхинвали, а в единое Грузинское Государство!

Одновременно каюсь и горд…

Одновременно тронут и необычайно волнуюсь…

Я волнуюсь – вдруг не смогу сказать то, что хочу, сказать так, как чувствую, сказать то, что творится сейчас в моей душе, в эту минуту, в целом последний период, с 1991 года, особенно начиная с августа 2008 года.

Я очарован вашим гостеприимством, вниманием главного организатора этого великого собрания Анатолия Маргиева, тем, что как грузин, нахожусь в центре особого внимания.. Очарован тем, что вы пригласили в Сочи руководителей и представителей осетинской диаспоры из около 40 стран мира, начиная с Америки, Европы пространства бывшего Советского Союза, и заканчивая Австралией, что провели дни осетинской культуры в таком масштабе и сегодня так красиво подводите итоги с участием более тысячи осетин и друзей осетинского народа в этом уникальном зале.

Я горд тем, что вы решили пригласить меня, назвали меня другом двух народов, и после мрачных дней августа 2008 года дали мне первому из грузин право предстать и сказать речь перед такой большой, и более того, невиданно представительной аудиторией.

Я горд тем, что могу покаяться. Да, я каюсь в том, что я горд, и горд тем, что могу покаяться.

 

Для покаяния, для прощения нужна сила!

Верю, что пока каждый грузин не найдет в себе силы покаяться и простить другого… что пока каждый осетин не сделает того же самого –  не найдет в себе силы покаяться и простить другого – ни наши отношения не изменятся к лучшему, ни наши нации не обретут полноценности, не будет у нас будущего.

 

В чем должны мы покаяться? Наверное, во многом, хотя бы в том, что дали властям сделать то, что они совершили.

 

Как и каждого человека, меня освобождает от всякой злобы и возвышает сожаление, прощение.

 

Я верю, что только настоящий грузин может покаяться. Верю в то, что только настоящий осетин может покаяться. Все начинается с истины и основание всего это истина: только настоящий грузин и настоящий осетин могут дружить, могут быть близки, могут жить в любви друг к другу. Настоящий грузин это Резо Амашукели… Подлинный поэт, лауреат премии Руставели, который обращается ко всем словами, которые не могут не тронуть сердце. Этот текст великолепно прочитал наш друг осетин.

Только настоящий грузин может сказать:

“Братья Осетины! Я тоже Алан и Грузин, у которого никогда не вырвут из сердца вашу любовь и уважение! Я проклял каждого, кто сжег мосты между нами.”

Чудесные слова, мысль настоящего мужчины.

Вот еще:

У меня подрастают три правнука. Все трое мальчики, я уже сейчас прививаю в них братское отношение к вам.

И другое высказывание, проявление большой человеческой высоты великого грузина:

«Я сломлен и утомлен этим смутным временем, если всевышний заберет меня, зажгите по мне свечу, ведь я люблю вас всем сердцем и надеюсь, мы будем вместе».

Под этими словами Резо Амашукели подпишется каждый настоящий грузин. Я стою на сцене и подписываюсь под письмом Резо Амашукели, которое он отправил вам. Под этим письмом уже подписался известный дипломат, бывший посол Грузии в Америке, России, ООН, г-н Петре Чхеидзе, который специально прилетел сегодня из Швейцарии и этим подтвердил свое, как грузина, дружеское, доброжелательное отношение к вам.

Так же как в одной капле воды может поместиться отражение всей жизни, это письмо Резо Амашукели является выражением истинного отношения грузинского народа. Думаю, вы также считаете, что оно выражает настрой каждого истинного осетина. Это примирение! Да, это именно примирение и перевод наших отношений в традиционную, естественную колею.

Давайте скажем прямо. Мы никогда не были врагами – нас хотели и хотят превратить таковыми. Ни грузинскому народу, и абхазам, и ни осетинам война была не нужна. Война – хлеб политиков-авантюристов. Война зарождается, развивается и начинается в головах правителей, охваченных манией величия. Войн для народа сегодня – выпущенная политиками пуля. Именно авантюристы, страдающие комплексом неполноценности и охваченные манией величия, стреляли в меня, в вас, в каждого грузина и осетина, стреляли в нашу историю, стреляли в единое грузинское государство.

Давайте скажем прямо – войну проиграли мы все – и грузины, и абхазы, и осетины… В выигрыше от войны остались только политики – кровью нашей и наших братьев влюбленные во власть сохранили право господства над нами.

Задумаемся, сегодня эти политики вновь говорят на языке войны… Обратите внимание, правители всех больших и маленьких стран-участниц конфликта, всех больших и маленьких наций говорят о победе своей страны и своего народа.

Осторожно! Война начинается именно тогда, когда руководства всех стран, участвовавших в «старой» войне, не думают о том, чтобы попросить прощения, а говорят на языке и с настроем победителя в войне.

Сегодня к нашему собранию обратился с речью известный дипломат Александр Дзасохов. Он является большим авторитетом для каждого мыслящего человека… Он обладает хорошей репутацией во всем мире. Сегодня он представляет ЮНЕСКО на нашей встрече. Я горжусь тем, что сегодня встретился с человеком, к которому еще до нашего знакомства испытывал глубокое уважение. Кто сможет убедить меня в том, что он хотел и хочет войны, что он, как осетин, считает себя победителем. Кто заставит меня поверить, что писатель и профессор Нафи Джусойты, с которым strongstrongя знаком с 1987 года и горжусь этим, встречами и беседами с ним, что он хотел войны и считает себя победителем ?

Кто может поверить, что Резо Амашукели, чьи слова вы встретили овациями, или великий скульптор, известным своим творчеством в мировых масштабах, руководитель фонда культуры Грузии, Мераб Бердзенишвили, который попросил меня передать вам наилучшие пожелания и свою книгу в подарок, что он хотел или хочет войны?

Резо Амашукели, Александр Дзасохов, Мераб Бердзенишвили, Нафи Джусойты являются носителями позиции  истинных осетин и истинных грузин; к частью, таких сейчас большинство как среди грузин, так и среди осетин.

Перед моей поездкой к вам Резо Амшукели сказал мне нечто удивительное. Оказывается, когда один известный русский писатель обрушился с жесточайшими нападками на грузинский народ на съезде советских писателей 1988 года, проходившем в Москве,  и группа грузинских писателей (как видно, не все осмелились на это) в знак протеста покинула зал – в первых рядах был Нафи Джусойты.

Какое величие. Сегодня с этой трибуны я благодарю его за этот мужественный поступок.

С 1982 года, то есть почти 30 лет  я знаком и дружу с маэстро Валерием Гергиевым. Сегодня он послал приветствие нашему собранию из Германии. В зале находится его сестра Лариса, замечательная женщина и деятель искусств. Для меня было большой честью, что перед началом моей речи  было сказано, что я личный друг Валерия Гергиева.

Не прошло и года, как я близко знаком с Гочей Дзасоховым. Я очень хочу, чтобы наши отношения переросли в дружбу.

Валерий Гергиев – осетин – принадлежит сегодня всему миру, он является человеком планетарного мышления, величайшим артистом, которого оценили следующим образом в американской прессе после трехнедельных гастролей Петербургского театра оперы и балета в Америке: «музыка другого мира». Когда о приехал в Цхинвали, то сказал: «я здесь не потому что осетины лучше грузин. Я здесь для того, чтобы противостоять войне на Кавказе, войне между братскими народами, войне между осетинами и грузинами». Чего только не говорят о нем злые языки в Грузии, но я знаю, как он любит Грузию и грузинский народ. Я верю, что время подтвердит это. Я окончательно убедился в этом в 1982 году, когда мы, в то время еще мальчишки, смогли поддержать диссидента Лексо Торадзе, когда многие его покинули, и он находился в Петербурге в когтях КГБ. Тогда нам было нелегко сделать этот шаг. Именно так оценили это тогда великий маэстро Джансуг Кахидзе, известный композитор Гия Канчели. Дружба Валерия Гергиева и Лексо Торадзе и сейчас остается избранным и уникальным явлением. Я горжусь дружбой с ними.

Два года назад в этом зале  Гоча Дзасохов совершил чудо – собрал представителей всех народов Грузии, и более тысячи человек, собравшихся в этот  день в зале, с благословения католикоса-патриарха Грузии, святейшего и блаженнейшего Ильи II основали «Ассамблею Народов Грузии». Ни один из политиков не посмел приехать сюда из Грузии. Я увидел дело будущего в этом его поступке – создании Ассамблеи. Тогда именно от Гочи Дзасохова я услышал уникальные слова, которые он произнес по-грузински, по-осетински, по-русски и по-английски:

• Грузия будет блистать!
• Дайте нам срок, Америка и Россия, и мы, осетины, абхазы, грузины создадим такое государство, которым будет гордиться весь мир!

 

Чего только не пишут и не говорят злые языки о Гоче Дзасохове в Грузии (власти отняли у него бизнес, созданный его талантом, оставили без работы многих людей, которые работали на созданных им предприятиях). Однако для меня не существует ни малейших сомнений в том, что он настоящий осетин и настоящий грузин. Спасибо ему за то, что он делает для грузинской школы Владикавказа, за то, что он делает для той грузинской церкви, где был крещен католикос-патриарх Грузии, за то, что он заботится о том доме, где родился католикос-патриарх Грузии. Придет время, когда за эти и многие другие великие дела ему выскажет благодарность единая Грузия. Благородной была и его исповедь: «я ошибся, когда оказал поддержку нынешнему руководству Грузии, финансировал «националов», президента. я больше никогда не буду финансировать политиков, но знаю, что сделаю все, что в моих силах, для грузинского народа и всего населения Грузии». Пусть господь вас услышит, г-н Дзасохов! Знаю, что вы сделаете это! И еще, мы, члены грузино-осетинской миссии стояли со слезами в грузинской школе Владикавказа, когда он прочел стихотворение, написанное им на грузинском языке. Есть люди, которые разделяют и противопоставляют.  Я называю их нелюдью. Гоча Дзасохов объединяет. Это огромное благо для каждого человека.

Я очень хочу прочесть вам стихотворение, которое Гоча Дзасохов прочел на встрече грузин и осетин во Владикавказе:

Бессмертен Светицховели, бессмертен грузинский народ,

Что же делать, если Арсакидзе отрубили правую руку за его мудрость…

Рука мастера не будет похоронена, она вечно останется на стене…

Посмотрите на храм и убедитесь, что Грузия никогда не умрет!

 

Великолепно.

 

Я хочу сказать о многих. В этом зале я знаю многих людей. Почти весь зал говорит по-грузински. Именно такие люди делают друг друга сильнее, восстанавливают мосты, разрушенные политиками, – человеческие отношения. Именно с таким настроем мы создали «Грузино-Осетинскую Миссию», во главе которой находится человек с большой буквы, большой друг осетин, вице-президент фонда культуры Грузии Фердинанд Лорткипанидзе, и членами которой являются известные представители культуры и искусства Грузии. Фердинанд Лорткипанидзе принял решение устроить пир грузин и осетин в Ахалгори, в поместье, оставшемся ему от предков. «Грузино-Осетинская Миссия»  в день второй годовщины Цхинвальской трагедии (в большей степени это была трагедия Грузии), 7 августа 2010 года, в Тбилиси, на проспекте Коста Хетагурова, у памятника Коста Хетагурова, в старом Тбилиси, у моста Бараташвили, перед церковью Святого Николая обратились к народу Грузии, грузинам, абхазам, осетинам, гражданам Грузии, живущим за ее пределами,  к друзьям Грузии. Мы назвали свое обращение так: «Грузины, абхазы, осетины, друг без друга у нас нет будущего – не пожертвуем наше будущее политикам».

Мы сказали тогда, и я хочу повторить это и сегодня:

Мы, именно народ – те же грузины, абхазы, осетины, все, независимо от национальности, можем спасти друг друга, сохранить каждый свою национальность и национальную самобытность, и создать государство, которое будет опорой мира на Кавказе.

Мы сказали тогда, и я хочу повторить это и сегодня:

Давайте навестим в эти дни могилы погибших в навязанной безнравственными политиками войне, по всей Грузии: в Сухуми и всей Абхазии, в Цхинвали и всем Самачабло, в Батуми и всей Аджарии, в Тбилиси и во всех краях Грузии…Давайте встанем на колени и склоним головы перед их мужеством, покаемся – перед Богом, друг перед другом и перед душами погибших, справимся не с кем-то, а с самими собой, и помолимся друг за друга, за мир, за наше братство и дружбу, за наше единство. Грузины, абхазы и осетины – давайте молиться друг за друга!

Мы сказали тогда, и я хочу повторить это и сегодня:

Сегодня мы заявляем прямо – те, кто препятствуют нашему единству, или намерены делать это в будущем, думают только о собственном кресле и борются с собственным прошлым, со своей страной, со своим родом, со своей национальностью, со своими детьми и с будущим своей нации.

Будущего друг без друга у нас действительно – нет!

Еще до войны, когда Валерий Гергиев принимал меня в Владикавказе, один осетин, произнося тост в мою честь, сказал «Вы, грузины, не имеете более близких друзей, чем осетины». Я согласился с ним и сказал: «Вы, осетины, не имеете более близких друзей, чем грузны!. Эти слова удивительным образом объединили нас тогда за столом.

Год назад, когда Гоча Дзасохов принимал «Грузино-Осетинскую Миссию» во Владикавказе, на праздничном ужине к нам также обратился тамада. Наш ответ был таким же, на эту тему удивительно красиво выразился всеми любимый легендарный спортсмен, истинный осетин и истинный грузин Лери Хабелов.

В 1988 г., когда на высокогорное село в Цхинвальском районе обрушилась лавина, и население оказалось перед лицом огромной опасности, я был в Цхинвали и сейчас горжусь тем, что первым поднялся в село для оказания помощи. Поныне перед моими глазами стоит семья, дом, который попал под лавину, все четверо членов семьи погиби, как мы выносили погибших. Тогда мы воспринимали как национальную трагедию гибель даже одной семьи, и в стране были объявлены траурные дни. Повторяю, что в 1988 г. гибель даже одной семьи воспринималась нами как национальная трагедия. Нашим общим позором является то, что произошло в последующие годы.

в январе 1991 года, когда по решению центральных властей военизированные части полиции были введены в Цхинвали, в их рядах был большой отряд из Кутаиси. Я, как руководитель города, в тот же день приехал в Цхинвали, где было установлено практически военное положение. Ночь я провел у осетинской семьи. Семья Хубаевых приняла меня по-братски. Утром я встретился с полицейскими, все в один голос говорили, что это была бессмысленная война, но никто не осмеливался совершить мирный поступок. Я сделал это и вместе с полицейскими вернулся в Кутаиси. Центральные власти наказали меня тем, что освободили от должности, но тогда благодаря мужеству многих грузинских и осетинских парней страна избежала крупномасштабного военного столкновения.

Я привел эти два примера для того, чтобы вы сделали вывод, насколько я имел право сказать все то, что я высказал сегодня. Случайности не существует. Все происходит по воле всевышнего. По воле всевышнего я совершил те два поступка и теперь гордо стою перед вами.

Существуют две вершины: географическая и философическая.

Падение или сбрасывание с географической высоты равно смерти…

Однако с чем более высокой философической высоты сбрасывают тебя, тем выше ты поднимаешься.

Наши отношения находятся на философической высоте, и чем более пытаются нас сбросить с нее, тем прочнее они станут и тем выше поднимутся; это должны знать все, кто борется с нашей дружбой.

 

Напоследок я вновь возвращаюсь к Резо Амашукели:

«Да, я Алан и тот грузин, у которого в венах течет кровь королевы Бордухан, который горд Давидом Сосланом!»

Мы все потомки великих людей, людей слова, так давайте дадим честное слово и останемся до конца верными ему!

Я верен своим словам. За этими словами мое прошлое и моя семья. Бабушка моей жены, в семье которой мы живем, работала в Цхинвали, наш дом традиционно был местом больших собраний грузин и осетин. Трое моих детей: Нестан, Нино, Гиорги  знают цену нашей дружбы. Я горжусь тем, что  мы являемся основателями и членами новой политической силы «Белое Движение» (Белые) именно с этой позиции. Мы знаем, что должны молиться друг за друга, за наше братство и дружбу, за наше единство.

Год назад в Трусском ущелье на границе Грузии и России по инициативе «Грузино-Осетинской Миссии» был создан мемориал, на котором на грузинском, русском и осетинском языках высечены слова:

 

«Кто себе не ищет друга, самому себе тот враг».

Я верю, что новый политический процесс, начавшийся в Грузии несколько дней назад, который связан с именем известного деятеля Бидзины Иванишвили, основывается именно на этом принципе. Нас ожидают времена больших изменений и нашего единства в Тбилиси и Цхинвали.

Вскоре я собираюсь встретиться с абхазами. Я хорошо знаком с их лидером, г-ном Анквабой. Я собираюсь передать им тот настрой, который я почувствовал здесь сердцем и увидел своими глазами. Я верю, что мы, грузины, осетины, абхазы одолеем и врага, и время, и Кавказ станет сильнее благодаря нашим отношениям, а цивилизованный мир будет гордиться этим.

В заключение, я не смогу сказать лучше, чем сказал Резо Амашукели:

Поздравляю Вас с этими днями, у меня текут слезы и я искренен в своих слезах. Хватит упоминания только одного, мировая культура обеднела бы без «Симды»! Нация, владеющая этим танцем, утонченная и благородная!

Я вновь увидел эту утонченность и благородство в течение этих двух дней. Огромное спасибо за все это. Преклоняю колени и скажу по-осетински:

Помолимся друг за друга!

Да хранит нас Бог!

 

Теймураз Шашиашвили

новая политическая сила «Белое Движение» (Белые)

P.S. В представленном тексте объединены четыре выступления, имевшие место в течение одного дня: выступления на заключительном вечере, в центре культуры, олимпийском центре, на ужине.